)
Koncepcja społecznej odpowiedzialności biznesu zaczęła formować się na przełomie XVIII i XIX wieku. Kolejne dekady przyniosły dynamiczne zmiany, które dziś przejawiają się coraz powszechniejszym wdrażaniem strategii CSR, nie tylko w świecie wielkich korporacji. Równie istotnym i jeszcze bardziej złożonym zagadnieniem jest ESG. Czym jest, jak inicjuje się go w Polsce oraz czy ESG to jeszcze wybór, czy już konieczność, opowiedziała mi Agata Śmieja, prezes fundacji Czyste Powietrze, pomysłodawca polskiego Szczytu Klimatycznego TOGETAIR i kongresu ESG – Polska Moc Biznesu.
Co to jest ESG?
ESG – skrót od Environmental, czyli odpowiedzialne podejście do środowiska, Social, czyli społeczna odpowiedzialność i Corporate Governance, czyli ład korporacyjny – uwzględnia trzy czynniki pozafinansowe, na bazie których rynek może ocenić działanie danej firmy na rzecz osiągnięcia celów innych niż jedynie materialne. Na podstawie raportów uwzględniających trzy wspomniane parametry niezależni eksperci przygotowują analizę wpływu podejmowanych przez badaną firmę działań na otoczenie. Na tej podstawie można ocenić, w jaki sposób przekłada się to na zrównoważony rozwój przedsiębiorstwa.
ESG to odpowiedzialność biznesu wobec społeczeństwa, środowiska i gospodarki. Czyli strategia biznesowa, w ramach której organizacje swoimi działaniami nastawionymi na osiągnięcie celu ekonomicznego, mogą dodatkowo wspierać kwestie społeczne, rozwój gospodarczy, a przy tym dbać o środowisko naturalne i klimat – wyjaśnia Agata Śmieja, CEO fundacji Czyste Powietrze.
Sprawnie wdrożona i realizowana strategia ESG wymaga łączenia perspektyw różnych interesariuszy, jest więc zadaniem wymagającym, ale i opłacalnym. Umiejętne działanie w tym zakresie może przynieść firmie liczne korzyści. Kontrahenci chętniej wchodzą we współpracę z przedsiębiorstwami, które wyznają wartości tożsame do nich. Organizacje mogą liczyć również na większą przychylność ze strony inwestorów i banków.
Gospodarka XXI wieku zmierza do tego, by w sposób ekspansywny zdobywać nowe technologie i rynki. Nie możemy jednak zapominać o tym, że łączy nas jeden świat, którym musimy się dzielić. Dlatego kwestie społeczne są równie ważne, jak gospodarcze i środowiskowe. Bez równowagi w tych trzech aspektach nie uda nam się osiągnąć sukcesu. […] Przecież biznes sam w sobie nie jest oderwany od rzeczywistości, nie może funkcjonować bez kontaktu z pozostałymi sektorami. […] Jeśli zbyt mocno wykorzystamy zasoby planety, to surowców i przestrzeni po prostu zabraknie. Z kolei społeczeństwo to ludzie do pracy, rodziny, konsumenci. To cała sieć powiązań, mająca styczność z biznesem lub trafiająca do niego. […] Z tej przyczyny duże firmy, które zatrudniają największą liczbę osób i działają na wielu rynkach, powinny w swojej strategii uwzględniać kwestie ESG i CSR – twierdzi Agata Śmieja, pomysłodawca kongresu ESG – Polska Moc Biznesu.
Raportowanie ESG – kogo dotyczy?
Choć zielona transformacja staje się faktem, obowiązek raportowania w ramach ESG spoczywa na razie na wybranych jednostkach interesu publicznego, w tym między innymi na bankach, funduszach inwestycyjnych, spółkach giełdowych, czy ubezpieczycielach. Wymienione organizacje muszą zatrudniać powyżej 500 osób, a suma bilansowa firmy przekraczać 85 milionów złotych lub wartość przychodów netto ze sprzedaży 170 milionów złotych.
W 2023 roku obowiązek ten zostanie jednak rozszerzony o duże firmy (zatrudniające powyżej 250 pracowników) i spółki notowane na giełdzie. Bilans i wartość przychodów netto ze sprzedaży pozostają bez zmian.
Warto nadmienić, że w 2026 roku obowiązek raportowania ma dotyczyć już wszystkich spółek. Wprowadzane zmiany mają doprowadzić nie tylko do podwyższenia jakości podejmowanych działań, ale także większej przejrzystości raportowanych informacji, kluczowych dla klientów, inwestorów, instytucji finansowych i innych interesariuszy, podczas podejmowania decyzji o współpracy z konkretną firmą. Dodatkowo doprecyzowana, bardziej szczegółowa metodologia raportowania ESG ma ukrócić zjawisko greenwashingu.
Dobrze wiedzieć…
Greenwashing to strategia marketingowa, w ramach której odbiorca otrzymuje komunikat, że wybierany przez niego produkt lub usługa są przyjazne dla środowiska. W rzeczywistości jednak nie jest to zgodne z prawdą. Głównym motywatorem firmy do wdrażania komunikacji EKO jest chęć zwiększenia przychodów, natomiast nie stoi za tym realna korzyść dla środowiska.
Strategia ESG – konsekwencje ignorowania odpowiedzialności społeczno-środowiskowej
Choć najbardziej dotkliwe wydają się wysokie kary nakładane przez organy regulacyjne, równie bolesne mogą być wymieniane przez PwC trudności z pozyskaniem kapitału i finansowania. Jeszcze dotkliwsze może być odrzucenie przez konsumentów w związku z opieraniem się presji rynku i eko trendom.
Konkurencja, niezależnie od branży, jest coraz większa, podobnie jak oczekiwania i presja rynku na podporządkowanie się zielonym trendom. Dziś właściwie wdrożona strategia ESG może stanowić element konkurencyjności i wspomóc wzrost firmy, która będzie konsekwentnie realizować założenia zrównoważonego rozwoju. Im szybciej zaczniemy spełniać wymogi, które za parę lat będą koniecznością, tym większa szansa na wzmocnienie swojej pozycji i czerpanie korzyści, materialnych i pozamaterialnych – wyjaśnia Agata Śmieja.
ESG po polsku – jak jest?
Z roku na rok wzrasta świadomość konsumencka, co przekłada się na presję wywieraną na przedsiębiorcach. Oczekuje się od nich już nie tylko jakościowych produktów, lecz także minimalizacji negatywnego wpływu przedsiębiorstwa na środowisko lub dbanie o społeczności lokalne. Jak wynika z badań przeprowadzonych przez agencję HAVAS, aż 77% konsumentów oczekuje od marek pomocy ludziom dotkniętych kryzysem. Z kolei w 2025 roku 75% osób aktywnych zawodowo stanowić będą te, dla których CSR jest ważny i istotny.
Jak oddziałuje to na ESG w Polsce? Czy implementujemy już konkretne rozwiązania w ramach tej strategii?
Są duże, międzynarodowe koncerny, które od lat wspierają raportowanie pozafinansowe i realizują szereg działań społeczno-środowiskowych. Coraz więcej spółek, zwłaszcza tych, które działają także na zagranicznych rynkach, raportuje lub wciela strategię ESG. Dużo organizacji, które planują rozwój albo są monopolistami w danym obszarze działań gospodarczych, siłą rzeczy, ze względu na otwartość i zrozumienie ideologii, autentyczność czy autorytet marki, chce wprowadzić takie działania, bo uważają, że społeczna odpowiedzialność powinna stanowić core biznesu. […] W Polsce nadal brakuje know-how, wiedzy albo firm, które mogłyby w rzetelny, prosty sposób wprowadzić raportowanie pozafinansowe. […] Często organizacje nie wiedzą, od czego zacząć i które tematy mogłyby być najskuteczniejsze. Jest już natomiast świadomość, że za kilka lat organizacja nie będzie mogła być częścią europejskiego rynku, jeśli nie będzie raportować pozafinansowo – tłumaczy Śmieja.
Ostatnie zdanie jest jednocześnie prostą odpowiedzią na pytanie, czy ESG to jeszcze wybór, czy już konieczność. Moja rozmówczyni wskazuje jednoznacznie, że zielona transformacja i związane z nią zmiany w gospodarce obiegu zamkniętego to kierunek, w którym musimy podążać. Motorem napędowym jest nie tylko Europejski Zielony Ład i ambitne cele, które wytycza, ale także szeroko rozumiane uwarunkowania globalne i sytuacja geopolityczna.
Jak „grać w zielone”, by robić to efektywnie i dla ogólnego dobra? By wiedzieć, trzeba rozmawiać i dzielić się dobrymi praktykami. Przestrzeni do tego nie brakuje – w Polsce organizowanych jest coraz więcej imprez, na których pojawiają się przedstawiciele administracji centralnej, samorządów, nauki i biznesu, by wspólnie szukać najlepszych rozwiązań i możliwości dla zrównoważonego rozwoju w trzech kluczowych elementach – środowisku, społeczeństwie i gospodarce. Jedną z takich inicjatyw realizowanych ponad podziałami jest choćby kongres ESG – Polska Moc Biznesu.
W wydarzeniu mogą wziąć udział firmy, które już wspierają lub zaczynaj wspierać ESG oraz raportowanie pozafinansowe i chcą pokazać te dobre praktyki innym, zachęcić ich do dołączenia się do realizacji tej strategii. Większe organizacje, które mają zaplecza eksperckie, wprowadzają różne rozwiązania, a potem reszta biznesu – mówiąc kolokwialnie – je goni. Jest to słuszne działanie, bo potrzebujemy inicjatorów zmian, którzy będą zachęcać i zapraszać do udziału innych – mówi Agata Śmieja.
Kongres ESG – Polska Moc Biznesu
Druga odsłona kongresu ESG – Polska Moc Biznesu odbędzie się już 7 listopada na Stadionie Narodowym w Warszawie.
Nasza impreza jest skierowana do wszystkich sektorów w kraju – od administracji centralnej, po samorządy, biznes prywatny, państwowy i małych przedsiębiorców. Do tego zapraszamy przedstawicieli świata nauki, która powinna dostarczać innowacji i technologii oraz dbać o to, by zrównoważony rozwój był oparty na wszystkich filarach. Podczas wydarzenia nie może zabraknąć przedstawicieli organizacji pozarządowych, które wspierają społecznie i rozwojowo działania biznesu lub biznes wspiera ten trzeci sektor, przekazując środki na inicjatywy społeczne, środowiskowe i lokalne. To jest kluczowe, bo bez dialogu i bez połączenia sił nie jesteśmy w stanie osiągnąć sukcesu. Mikrodziałania – małe codzienne uczynki – mogą w efekcie dać makro skalę – dodaje Agata Śmieja.
Podczas 16 paneli toczyć się będą rozmowy o tym, jak łączyć ekonomię z ekologią, kwestie związane z ładem korporacyjnym, problematyką społeczną i transformacją polskiej gospodarki.
Dzisiejszy świat, kryzys klimatyczny i inflacja, pokazują, że równowaga ESG musi być zachowana. Każda duża katastrofa, każdy konflikt powodują koszty środowiskowe i społeczne. Dlatego chcemy za darmo zaprosić na nasze kongresy przeróżne organizacje pozarządowe, NGO-sy, aby mogły przedstawić swój punkt widzenia oraz na równi debatować z przedstawicielami władz państwowych i samorządowych, z przedstawicielami biznesu i gospodarki. Nie musimy się zastanawiać, jakie tematy poruszać na kongresie ESG. To, co dotyka nas społecznie i za co powinniśmy być odpowiedzialni jako biznes to: oszczędzanie energii, bo czeka nas surowa zima; to bezpieczeństwo energetyczne, które wpływa na kwestie społeczne i środowiskowe. To przetwarzanie odpadów, które generuje koszty ekologiczne i środowiskowe – tłumaczy Śmieja.
Zapraszamy do uczestnictwa w wydarzeniu w systemie „na żywo” lub online (na stronie polskamocbiznesu.pl i w mediach partnerskich).
Agata Śmieja,
prezes Fundacji Czyste Powietrze
Związana z Fundacją Czyste Powietrze od samego początku jej powstania. Zaangażowana jest w wiele projektów mających na celu edukację społeczną i walkę z ubóstwem energetycznym. Za cel w swoich działaniach stawia sobie budowanie ekologicznej świadomości społecznej, promowanie przyjaznych dla środowiska rozwiązań i kreowanie innowacyjnych działań chroniących zdrowie i życie przed szkodliwym wpływem zanieczyszczeń powietrza. Koordynowała kampanię społeczną #wychodzęzesmogu, w ramach której zrealizowano ponad 40 tys. konsultacji i wniosków o dotacje dla mieszkańców kraju oraz ponad 230 spotkań w każdym województwie (miasta i gminy).
Zarządzała również kampanią informacyjno-edukacyjną „Elektromobilność – zielone światło dla klimatu” w ramach programu „Edukacja Ekologiczna” NFOŚiGW. Kampania ukierunkowana była na promocję elektromobilności w Polsce.
Od 2020 r. jako pomysłodawczyni zapoczątkowała Szczyt Klimatyczny TOGETAIR. TOGETAIR to flagowy projekt Fundacji Czyste Powietrze, która pod kierownictwem Agaty Śmiei jest współorganizatorem trzydniowego wydarzenia o zasięgu międzynarodowym. Podczas Szczytu omawiane są konsekwencje zmian klimatycznych, sprawiedliwej transformacji oraz działania na rzecz poprawy jakości powietrza i walki ze smogiem. TOGETAIR to wspólne działania wszystkich sektorów kraju – rządu, samorządów, nauki, biznesu, NGOSów i mediów – na rzecz ochrony środowiska oraz stworzenia ambitnej, racjonalnej ekonomicznie polskiej polityki klimatycznej.
Agata Śmieja z wykształcenia jest archeologiem (UW) i managerem (SGH).
